Zawlkhaw Sira Luang Del Del CHITE LUIPUI

18/08/2010 21:49

Tahan veng hrang hranga Mizote, Universities of Kalay-a Mizo zirlaite, Malaysia-a Mizote lam zir ka thlir ve tawh thin. Ni 1 August 2010, Chawlhni chhuna Malaysia Mizote lam zir ka thlir tumin, lam zinga tlangval pakhat chuan Mizo hnam lam (cultural dance) pakhat tal thiam ve loh a hlauh avanga zir a nih thu min hrilh.Chuta an zir chu  “Zawlkhawsir lam” tia hriat lar Chite Luipui hla lam a ni. “Mizo hnam lam” tia kan sawi thin he’ng Khuallam, Chai(lam),Rallu lam, Solakia, Sarlamkai,Chheih lam,Chawnglaizawn...adt.  te hre lote pawhin hetianga min hrilh hi an awm ta fo mai!

Khawnge ni, heti tak maia lar Zawlkhaw sira luang del del Chite lupui-ah hian i han liluh burh burh teh ang hmiang.He hla lar tak phuahtu hi Mizo kan han inen a, kan nihna thalai ber min thlirtir tlattu,hreawm tinreng karah pawh Mizo nui hawr hawr min nihtir a, Mizo nih tinuamtu, Mizo thalaite hlim taka zaitirtu, “Poet of the Century” leh “Man of the Century” atana thlan, Mizo hnam pumpui ngaihsan leh ngainat em em Rokunga (1914 - 1969) phuah a ni.

Rokunga’n he hla-a a sawi “Chite lui” hi Aizawl khawpui khaw chhak lama awm, 200 km vela sei, Aizawl khawpui chhunga lui lian ber a ni. Aizawl hmar lam atanga chhim lam hawia luangin, Tlawng lui a fin.He luiin “Chite” tih hming a put chhan hi hetiang hian an sawi thin. Kulikawn thlang atanga lo luang luite pakhat chuan Mualpui tlang thut takah a zu fin a.Chu a finna lai lui chu a al deuh va, chu tui al chu savate pawhin an tlan a.Bullut-te hian an duh em em mai a. Chuvang chuan, a infinna laia tui al deuh chu “Bullut sih” an ti nghe nghe a ni.Tichuan chu lui, Aizawl hmar lam atanga lo luang tui al deuh chu al nasa lovin a al nep deuhve tiin “Chite lui” an ti ta mai niin a lang.

A hla chang khatnaah hian Chite lui awmna hmun-mual leh a luan dan fiah tak maiin kan hmu thei;

“Zawlkhaw sira luang del del chite luipui,

A lo luanna zawl khaw lam Phei saw hmara’n;

Dam ten luang del del zel e, chhim tual panin,

Rialtui hmingthang lengngha vangkhua fin turin” tih chang hian Chite lui chu Aizawl khawpui sirah hmar lam atangin chhim lamah, sanghate khawpui Tuirial lui fin turin, dam tak maia a luan del del thu min hrilh.

Mizote chu ni sensa hnuaiah lo lam hna thawk thin an ni a. Chite lui chu feh kawnga awm, ram kalte tana chhawlhal tirehtu, nula leh tlangval, inthianthate hlim tak maia an inchiah nuih rik uarh ruaha an inbual thlandaihna, ni sensa tak hnuaia hnathawkte hahdamna a ni a, chu chu hla phuahtu Rokunga’n :-

“Kum sulvei tukram tuan kan rel chang ni a,

Turnipui sa hrang vung hnuaia kan dawn thin;

Kan thlawh sawmfang kan zawhtluang kaina nuamah,

Luang reng rawh lung rualpui nena ruang bualna, “ tiin a chawi a. Mitthlaah  tu tute emaw an lo lang uaih uiah mai mawle. Chutiang taka lui tangkai a nih avang chuan kum tluana luang reng tur pawhin hla phuahtu chuan a duh hle a ni.

Thal nipui a lo thaw a, tui a kang deuh a, hmanlai Mizo nunah a huhova luia kala sangha vuak / man te chu thil nuam tak a ni a. Nula leh tlangval rual hlim tak maiin Chite lui-ah sangha manin an phu leih leih thin.Tin, chungleng savaten he lui hi inhnangfak nan an hmang bawk a ni.Thal favang ni engin Chite lui a rawn chhun eng chu, thil nung tinrengte mawi tih khawp a tling a ni;

“Thalrum laiin va rinrengin an dawn thin,

Lungrualpui nen suara lengngha kan danna;

Eng siari thal favang ni reng pawl riaiin,

Nung tinrengte lawma’n a rawn chhun eng e, “.

 “Luang reng rawh lungrualpui nena ruang bualna “ tih leh “Lungrualpui nen suara lengngha kan danna” tih han sakte phei hi chuan Mizo nula leh tlangval hlim tak leh nuam ti em em maia he lui vela an han chetla vel chu mitthlaah a lo lang a, tunlai khawvel changkanga thil ropui tak tak leh thil maksak tak tak hmanga intihhlim tumna atthlak zawng zawng ai hian Mizo nula leh tlangvalte hlimna chu thianghlim takin a ril-in a nasa zawk a ni, tih kan hmu thei.

Zan a lo ni a, a lui dung tluan mai chuan thla eng mawi tak hnuaiah nungcha tinreng mai chuan hlimna hun an hmang a, mahni thiam dan dana hramin an inchhawn a, an inau vel a ni.Khawvel mihringten sualna chi tinreng tihna hun atana an hman a, sual an khawih chi hrang hrang ang hi he Chite lui leh a velah hi chuan a awm ve meuh lo.

“A luidung cham del chhawrthlapui eng hnuaiah,

Kang kang, chhimbuk, thangfen zaiten lo awi e;

Lung tileng zualin kilva hram thiam zai nen,

Sensiarin chhawrthlapui engin a rawn chhun,” tiin hla phuahtu Rokunga’n a aia hrilhfiah mawi leh dan awm tawh lo tur khawpin a lo phuah a ni.

He lui chhehvelah hian nungcha tinrengte tualchaina thing leh mau an awm fur mai a, chu chu tunlai ramngaw humhalhtute suangtuahna mitthlaa cham reng ang mai a ni. Kan hla kungpui Rokunga chuan he Chite luiah hian Mizote Zotui Thiang zawng zawng zinga tui tui ber leh tui thianghlim ber Fiara tui a luantir a;

“Fiara tuithiang te luang del del,

Lengi nena luia lengngha kan chhaina;

I sirah thing leh maurua an zing riai e,

Luang del del rawh Piallei a ral hma loh chuan,” tiin.

He hlaah hian amah Rokunga’n hla thu un leh harsa pui pui hmang  si lovin, hla ze-ril tak nei  hla thu hriat thiam awlsam tak tak a hmang a. A hla thluk hi a mawiin sak a nuam em em bawk.He hla kan sak apiangin suangtuahna mitthlaah kan hrilhfiah sen loh leh thiam loh thil tam tak lo langin thil tam tak min zirtir thin a ni. Tin, he hla kan sak apiang hian rilru-in ar bo a zawng ruai ruai a, vawiina Chite lui dinhmun hian lung a tiawi thei mawlh lo.Heti taka Chite lui lo khawro zo ta te, lo bawlhlawh zo ta te, a vela thing leh mau leh nungchate lo chereu zo tate hi amah Rokunga hian rawn hmu ve ta se, engtin tak ngai ang maw?

A tawp ber atan chuan Zofa zawng zawngte thinlung ramah hian Fiara tui luanna Chite lui hi kumtluanin luang del del zel sela, lungawi tak leh lungrual takin Mizote hian ke i pen zel ang u, tiin duhthu kan han sam e.

Hetah hian MP3 download theih a ni e -

 Zawlkhaw Sira Luang Del Del CHITE LUPUI.mp3 (5,1 MB)

 

Lehkhabu rawnte:

1)      Rokunga Hlate 2000

2)     Mizo Nih Tinuamtu Rokunga published by Rokunga Memorial Society & Aizawl Development Authority

Article rawn:

1)      India Waterportal –Restoration of River Chite, Aizawl, Mizoram by R.Chamliana, Zoram Research Foundation

Mi biak rawnte:

1)      Krossenga , Aizawl – Mizoram

2)     T.D. Zalawmpuia , Aizawl - Mizoram

 

Comments

Date 18/08/2010
By eileen
Subject a va tha ve!

nang nge2 i ropui thin e! ka hriat voikhat na nia he lam hi.. mahse kha kan han jir hnu chuan lo nalh hle mey..lo tel ve la th atur.. i zarah news te kan lo chhiar ve thin i ti tha thin..

Date 18/08/2010
By Zotui Thaing
Subject Lawmthu

Unaupa Rema,

I tilawmawm takzet.

Date 18/08/2010
By Rema
Subject Lawmthu

Unau pa,
Hei, beng i tivar khawp mai a, a lawmawm ka tih thu ka han hrilh ve duh mai mai che a nia. I tilawmawm e. Chhut sual emaw ni ' ni sense' tih khi 'sensa' tih tur nia ngaiin chutiang chuan ka chhiar mai.

 

Contact

Search site

 

 

NGAIHDAN

THU KAM HNIH KHAT


ShoutMix chat widget

 

TLAWHTUTE


counter globe

 

MIZO LEH ENGLISH THUFIAHNA

Freelang Dictionary
MIZO => ENGLISH :
ENGLISH => MIZO :

Whole word

 

ZOTUI THIANG WEBSITE

https://zotuithiang.webnode.com

 

ZOTUI THIANG GROUP(MAIL)

Google Groups
Subscribe to Zotui Thiang Group
Email:

 

ENG WEBSITE ATANGIN NGE HETAH?

 

MizoMizo Kan Nih Kan Lawm E