Thukhuh

- Rev.Dr.Zairema

Pawite pa thukhuh hi nuihza siam nan tak kan hmang thin. Mizo reng reng hian thukhuh kan ching hle. Hnam dang pawh hian an ching lo chuang a ni lem lo a, kan thukhuh dan erawh a inang lo hle. A thu hrimah Mizo hian thukhuh kan ching ber tih theih a ni.

Thukhuh awmzia hi ‘a ni chiah lo deuha thusawi’ kan ti thei. Sap chuan ‘tact’ an ti. Hmun tam takah chuan inchhuang leh chapo nih kan duh loh vang leh mi thinlung tihnat kan hreh vangin thu kan khuh thin. Mizo kan nih avangin ‘Buh hawp khawp chang chang’ miin a neih chuan kum khatah a ei sen loh mah tur buh a nei tih ka hre mai. Inkhelhnaah mi ka tihpalh chuan ‘a na lo e’ chu a ti a, mahse a na tih ka hriatpui mai. Pa pakhat phei chuan, ‘pain pathum kan tih chu sawmthum kan tihna a ni ngai’ a ti hial a ni. Chuti ni se thukhuh a va ni awm ve? A nih loh leh thukhuh lo hian kan awm thei si lo a, thukhuh hi dawt pawimawh a ni dawn em?

Rorelna pindanah chuan thukhuh hi dawt pawimawh a ni ngei mai, a ni chiah a sawi loh avangin. Vawi khat inkhelhnaah mi an vaw palh a, a vawtu chuan pawiti awm fahran hian, ‘Khaih, a na lawm ni?’ a han ti dek dek a, ani chuan,’Na ang chu’ a lo tihsan a. A vawtu chu a hrilhhai ngei chhap mai. A vuaka chuan thudik chiah a sawi a ni ngei mai. A vawtu khan pawi a ti chang ni loin a hrilhai leh nghal bawk a ni.

Khawthlang mite chuan keini khawchhak mi angin ei lamah hian thukhuh an ching ve meuh lo. Keini zawng duh reng mah ila, ‘Ka duh lo e’ kan han ti hram a. A ni chiah sawi a tul kher lo, kan tih than tawh avangin a awmzia hai rual lohin kan hre mai. A awmzia kan hriat tho si chuan dawt kan vuah thei dawn em ni? A nih loh leh dawt hi eng nge ni? A ni chiah lo sawi hi nge, mi hrilha rintir hi? A pahnih hian em ni zawk dawn?

Khawvelah hian keimah chauh awm ni ila chu, ni lo deuh pawh kha sawi ta zeuh zeuh ila ka daw thei der lo a ni. Mi dang ka tihder avangin ka daw ta thin a ni. Dawt hi amahin a awm thei lo. Mi dang a tel lo thei lo. Mi pawi ka tawh palhin, ani chuan, ‘A pawi lo e’ a lo ti thin. A thinlung chhung takah chuan pawi a ti ngei mai, kei pawhin pawi a ti tih ka hre thei mai. Mahse a thusawi dan chuan ka ngaih danin pawi a ti lo tak tak ni-a ka lo hriat avangin, thukhuh ni tawh loin dawt a ni tawh zawk a ni. Pawi a ti tak tak si a, a thinlunga awm lo ang tak min hrilh ta, min bum a ni. Pawi a ti tih ka lo hriatpui theih tho si chuan dawt tak tak a ni tawh lo, pawi a tihzia a chetzia leh a awm danin tilang kher tawh lo mah sela, a tihlan chiah lah a tul a ni hek lo.

Thukhuh hi lo ching ta lo ila, mi tam fe chu inhmu duh loa inhel ngat ngat peih pawh kan awm tawh ang. Mi chanchin a dik takin sawi fo ila, ka rel a ni der tawh mai. A ni chiah sawi lo hian mi chanchin tam tak a sawi theih fo, dawt sawi ni chuang hlek loin. Hemi hi ka thiam loh avang a ni, mi rel ka chin em ni. Kan awm khawmna leih leihah chuan mi kan rel ziah ngei thin. Miin thukhuh a thiam avangin a pawi lo e, a lo tih theih chuan a thinlung lenzia a tilang hle a ni lo maw? Amah ai ai khan mi dang a dah hmasa ta a, thukhuh a lo ni ta. Chutiang chu dawt a nih chuan dawt zeuh zeuh pawh a tha a ni lawm ni? Mahni inhumhim kan tum thin avang hian kan daw thin a ni; chuti ni lo se, dawt pawimawh tak tak sawi theih a ni lo.

Dawt tak leh dawt der thliar hran ka tum a ni chuang lo e. Dawt chu a tak tak leh a der emaw, a pawi emaw pawi lo emaw a awm chuang lo. Dawt chu dawt a ni. Thukhuh hi a hun leh a hmun leh thil awm danin a zir. Chuti chuan dawt a ni thei a, dawt ni chiah loin mi tihderna a ni fo. Mahse thukhuh hi a ni chiah lo sawina na na na chu dawt a ni ngei ngei ang, in tih tlat zawngin kei zawng ka la daw zeuh zeuh dawn a ni.

Gauhati 1940

Thulakna: Thukhawchang Mi Pekte Hi by Rev.Zairema