SAKAWLH

-K.L.Liana

      Thlahdo lerah Chawnpui a par, an lo ti   thin  a. Kan awmna bul lawkah chuan Thlado  kung tawi bim bemah chuan chawnpui par sen dang chu a vul chhi chhiai a, a mawi dan a dangdaiin saron parte pawh a ang dawn dawn a, a mawi chu thu dang nise, lung a til>ng em em mai a. Chu pangpar, hmuh tur tam lo tak chu ka thlir lai chuan an tunlai tawnga sms an tih mai hian  kan Editor C.Dina chuan, hei Lelte a kawm kan siam dawn, enge i article thupui tur? a rawn ti ta mai a! Zep lohva sawiah chuan ziah tur ka haihchham deuh avangin ziak ka lo tum chiah lo deuh  a, mahse chutia ani berin a rawn tih takah si chuan kei chuan rang deuhin, Sakawlh, kan ti thlarawk a. A hnua ka ngaihtuah chuan ka nuih te pawh a za deuh a, engtiang zawnga han sawi tur ni ang maw, tih chu ka ngaihtuah a, ziak turin ka lo insawi ba tawh si, chu chu ni sawmpariat, May, sanghnih leh sawm dar sawmpakhat, minit sawmpariat leh second sawmah a ni.

          Le, tichuan sakawlh chungchang chu hei computer an tih maiah hian ka han chhu ta a, ka zawh veleh e-mail an tih ang hian C.Dina chu ka thawn nghal dawn a nih tak hi, a nupui ruk thu kha chu ka sawi tawh lo rih ang e, a nupui pawhin, i sawi i sawi zel bik a, ka zak ve tho a nia, zep ve tawh teh, a nawm dan a nuam lo tia min ngen fo bawk si avangin ka sawi tawh lo vang. Amah Pu Thangkanglovan, thuruk hi chu a hria hi tam se, a zep theia mual mual hi an awm thin, a tih ang deuh hi a ni ber mai.

          Census Act an tih mai angin India ramah kum sawm danah chhiarpui kan nei thin a nih hi kan hre tlang hlawm vek ang. Tichuan tunah pawh Mizoramah chhiarpui chu kan CM Pu Hawla in, a bangla a ni zawk ang, atanga tannin an bei mek a. Kan CM sawi taka zarah chuan a nupui Pi Rii ka hre chhuak zawk, hei upat hnu lamah a kip a kawiah an inzui chawt thin a nih hi ti raw maw? Pi Riin meizial a do, kan inthu rual dun lutuk, kei pawh ka do, zuk rem vek ka tum thung, kan do duna kan do dan erawh tlemin a thluk a dang deuh e, tih mai lek a nia! Leh ta mai mai thin hian aw, sakawlh sawi dawn lai lai a, Pi Rii, meizial te kan tih tak daih daih chu, a va inhmeh ta lo mai mai, tawp daih ang, a hriat lohin an pa pui hi ka Mizo vaihlo zial ka la theh ru teh nghe nghe ang! A hre chhuak ta a nih leh an inhau thawm a ngaihnawm leh pek mai mai ngawt ang chu!

          Nia, Census dan ti hian kan zir a ni zel a, dan zir hi a tulin a pawimawh em em si a. Tichuan, chhiarpui chu tan a ni mek a, ID card te an siam dawn emaw ni, dawn lo emaw ni, phei zawng ka hre ve chiah lo. Chu chu mi tam takin Bible-a kan hmuh, sakawh chhinchhiahna hmanrua tur anga ngaiin an buai ru mek a ni, tih hi kan hre hlawm em aw? Chanchinbu lam leh TV lamah te erawh tihlan a ni lo, mahse sa- kawlh namber leh chhinchhiah na hmanrua tura ngaiin tam tak an buai ru, tih chu kei ngei pawh hian ka hriain, keia kar pawh hi min rawn an awm ta nual mai le.

          Sikul kan kal ve lai te, College kan kal lai thlengin ID card kan neiin kan siam thin a, a ni, kamding leh sipaite pawhin an nei bawk. Chumai a ni lo, puitling chin, inthlana vote thlak thei chinte pawhin, Electoral Roll-a hming chuang chuan ID card kan nei vek a ni lo vem em ni? Mahse tumahin sakawlh chhinchhiahna, an tih erawh kan hre ngai lo. Engvangin nge tun India ram chhiarpui tur a, dan anga chhiarpui an neiha an buatsaih dawna sakawlh hmanrua leh a chhinchhiahna anga kan ngaih tak mai le, tih erawh chu ka hrethiam chiah lo. Kan rinna tinghet la, Kan rinhlelh tibo rawh, tih hla sa awm tak zawng kan lo ni e. Nia, Bible-in min hrilh angin sakawlh chu a lo la chhuak ngei ang, a chhinchhiahna nei lote chu an lei leh hralh khap a ni dawn a.

          Sakawlh chhinchhiahna chu  hei hi a ni. Sakawlh hming emaw a hming nambar emaw a ni a, chu chu an chalah emaw kut dinglamah emaw a chuang tur a ni. Tin, mihring nambar a ni a, 666 a ni. Dan anga India ram chhiarpui a ni emaw, sikul a ni emaw thil dang pawh nise, ID card chu sakawlh chhinchhiahna a ni thei dawn em ni? ID card chu a neitu nihna leh awm dan, amah chhinchhiahna a ni zawk dawn a lawm. Chhiarpui avangin emaw pui loh avangin emaw, ID card chu kan nei fur hlawm a ni lawm ni? Chu card-ah chuan sakawlh hming emaw a hming nambar emaw a chuang lo va, keimahni a neitute hming a ni lawm ni chuang zawk thin? Tunah hian chutiang lam hawiin sawi mek an awmin a ziaka sem hialte pawh an awm ta. Kei zawng, dan anga chhiarpui neih leh ID carh tih vel hi kan chalah an chhu kuauin ka ring lo va, kan kut ding lamah emaw vei lamah emaw an chhut kuau lah ka ring hek lo. Nang ID card kutah emaw chalah emaw chhu i hre tawhin i hmu tawh ngei em, aih ti ve mai thin la.

          Sakawlh chhinchhiahna kan sawi kha chu Pathian thuin min hrilh angin chalah emaw kut ding lamah emaw chhut tur a ni a, ID card erawh chu chala chhut chi a ni lo va, thlalak leh lehkha khawng iptea ah chi a ni zawk ang a!  Unauten, A thlukah vala i buai em ni, Engatinge hmangaih ram thil thlawnpek hi, Sual rim nam hiala i lo sawi le? An tih te pawh min tihre chhuak rum rum mai. Tichuan sakawlh chhinchhiahna ang tiat dawna ngaihna leh hmuhna thuruk chuan tunah hian kan Zawlkhawpui a tuam ru mek a, a la tuam zau zel dawn pawh a ni mahna, Mahse chutiang thawm i lo hria a, a thli chuan a lo chhem fuh ve che a nih hlauh pawhin, I hnehna puanzar leh i lu lo thin khum mai rawh, ti mai ang hmiang. Ringtute hi zirtirna tinreng leh zirtirna mak tak len boin kan awm mai tur a ni dawn em ni?

          A ni e, chhiarpui leh a vuakvet vela ID card sakawlh chhinchhiahna ang tiat dawna ngaia thlawhhma kawng sawi mai tawkte an awm mek lain keini erawh chuan kan hriat ve ang chhun leh phak ve ang tawk tawkin dan lam kan sawi zawk thin a nih hi. Ni e, sazaidam ai chuan sakawlh chu a hlauhawm ngei chuan ka ring a, ui kawlh aiin ui zaidam ka hlau lo va, ui kawlh hmul pawh nei lo kawlh em em erawh ka pawng hlauh ngawt lem si lo. Sakawlh lil lel, kei ka sam a seiin a buk si, kan inkawm ngeih pawhin ka ring lo, ka ha kuh bawk si, a seh a nat hmel bik, ka seh a hlau phian reuh lo vang maw? Chuvangin khitiang thawm khi i bengin a lo hre ri viai viai a nih pawhin lo nuihzat ngawt lo la, lo khawngaih zawk ang che.

          Census danin chhiarpui a awm dawn a, enge hlauh tur awm? Rukru chu IPC dan angin hrem a ni mai a, ru ve lo tan rukru  hremna dan chu enge a hlauhawma a hnawkna? Zu zuar chu MLTP dan angin a chungah rorel a ni thin a, a tan chuan MLTP dan chu a va hnawk em. Mahse a zuar ve lo tan chuan chu dan chuan engmah hnawkna a nei si lo. Dan hi mi sual leh thil sual tite tan chuan a hnawkin a chimawm thin a, a hlauhawm a, mahse thil sual ti ve lo leh a bawhchhe ve lote tan chuan a hnawk ve ngai si lo. Census dan anga chhiarpui lo hmuh hmuithla mai zawng, a ni, lo hmuh sakawlh mai chu a dik lo deuh ang a!

          India ramah dan a tam em em a, kan sawi mek inthlanna dan, Census Act pawh hi chung dan tam tak zinga pakhat chu a ni. Democracy ramah chuan dan siam pawl, Legislature a awm a, chu chuan dan a siam a, chu mia member ni turte chu kan thlang thin a nih hi, MP leh MLA kan tihte hi an ni a. Mizote hian thil kan hre fuh thin lo va, dan siamtu, Legislator MLA angte hi tam takte chuan contractor emaw te an ti mawle! Chung kan dan siamtu turte chu mipuiin kan thlang a, an dan siamte chu kan hmang thin a lo ni e. Tuna kan sawi dan pawh khi dan siamtute siam a ni a, dan hi i zah fo ang u.

Thulakna: Lelte Weekly Magazine